Πέμπτη 3 Απριλίου 2014

Τα ποιήματα κι εμείς



Τρία δικά σας μικρά κείμενα, σήμερα, με αφορμή δύο ποιήματα. Προέρχονται από το "τεστάκι" που κάναμε στο Β4, σχολιάζοντας διάφορα ποιήματα χωρίς καμία προηγούμενη προεργασία. Τα δύο πρώτα είναι για το ποίημα του Μανόλη Αναγνωστάκη "Στο παιδί μου" και το τρίτο για το ποίημα "Φωνές", του Κ. Π.  Καβάφη. Χαρείτε τα: 
ο Μ. Αναγνωστάκης ζωγραφισμένος από τον Χρόνη Μπότσογλου (1982)

Μανόλη Αναγνωστάκη
Στο παιδί μου


Στο παιδί μου δεν άρεσαν ποτέ τα παραμύθια
Και του μιλούσανε για Δράκους και για το πιστό σκυλί
Για τα ταξίδια της Πεντάμορφης και για τον άγριο λύκο
Μα στο παιδί μου δεν άρεσαν ποτέ τα παραμύθια
Τώρα, τα βράδια, κάθομαι και του μιλώ
Λέω το σκύλο σκύλο, το λύκο λύκο, το σκοτάδι σκοτάδι,
Του δείχνω με το χέρι τους κακούς, του μαθαίνω
Oνόματα σαν προσευχές, του τραγουδώ τους νεκρούς μας.


Α, φτάνει πια! Πρέπει να λέμε την αλήθεια στα παιδιά.

Σχόλιο1 " Ο ποιητής θα με βρει σύμφωνη. Πιστεύω ότι πρέπει να λέμε την αλήθεια στα παιδιά διότι τα παραμύθια που μας έλεγαν μικροί είχαν πάντοτε καλό τέλος. Όλοι ζούσαν καλά και ευτυχισμένοι ενώ στην πραγματική ζωή δεν είναι έτσι. Δεν υπάρχει πάντοτε «καλό τέλος» ούτε μένουν όλοι ευτυχισμένοι. Τα παιδιά πρέπει πλέον να είναι ρεαλιστές διότι θα απογοητευτούν στην πορεία γιατί ίσως με τα τόσα παραμύθια θα περίμεναν αλλιώς τις στιγμές της ζωής τους. Η ζωή όμως έχει δυσκολίες και πάρα πολλές απογοητεύσεις. Κάπου εκεί ανάμεσα  βρίσκεται η ευτυχία. Το τέλος, είναι ένα άλλο θέμα, πιο προσωπικό. Ένα πράγμα όμως που μας μάθαιναν τα παραμύθια είναι ότι  το «ευτυχισμένο τέλος» έρχεται μετά τις δυσκολίες, τις προσπάθειες και τις απογοητεύσεις." Βαρβάρα

Σχόλιο 2 " Πόσες γενιές δεν έχουν μεγαλώσει παρακαλώντας να ακούσουν ένα παραμύθι πριν κοιμηθούν! Αθώα παιδικά μυαλά που επεξεργάζονται όσα λέγονται στο παραμύθι και φαντάζονται πως η ζωή τους θα είναι όμορφη σαν κι αυτή που περιγράφεται. Το καλό και ευγενικό βασιλόπουλο που θα παντρευτεί την πανέμορφη πριγκίπισσα, οι οικογένειες που ζουν ενωμένες χωρίς προβλήματα, είναι μερικά από τα ψέματα που αφηγούνται καθημερινά οι μεγαλύτεροι στα παιδιά και τα ποτίζουν με ελπίδες και προσδοκίες που δυστυχώς δεν μπορούν να σταθούν στην πραγματικότητα!
Μα γιατί κανένας δε λέει την αλήθεια; Γιατί κανένας δε μιλάει για τα βιοποριστικά προβλήματα που θα συναντήσουμε μεγαλώνοντας, για τη μοναξιά, για τη λύπη; Μας επιτρέπουν να μεγαλώνουμε σε ένα δικό μας ψεύτικο κόσμο, που όταν θα φτάσουμε στο σημείο να ανακαλύψουμε πως δεν ισχύει η απογοήτευση και πολλές φορές η αγανάκτηση θα γίνουν ένα μ’ εμάς.
Μακάρι να ήμουν κι εγώ σαν το παιδί που περιγράφει ο Αναγνωστάκης... Να μην έφτανα στο σημείο να απογοητευτώ και να νιώθω πως οι φιλοδοξίες που είχα πέσαν στο κενό. Όμως αφού δεν μπόρεσα να το αποφύγω, ας το εκμεταλλευτώ  κι ας γίνω πιο δυνατή για το μέλλον. Είμαι βέβαιη πως θα το χρειαστώ!" Σ. 


Κ. Π. Καβάφη Φωνές

Ιδανικές φωνές κι αγαπημένες
εκείνων που πεθάναν, ή εκείνων που είναι
για μας χαμένοι σαν τους πεθαμένους.

Κάποτε μες στα όνειρά μας ομιλούνε·
κάποτε μες στην σκέψι τες ακούει το μυαλό.

Και με τον ήχο των για μια στιγμή επιστρέφουν
ήχοι από την πρώτη ποίησι της ζωής μας —
σα μουσική, την νύχτα, μακρυνή, που σβύνει. 



" Ο Κ. Καβάφης μέσα απ’ αυτό το ποίημα με κάνει να νιώθω τη νοσταλγία που μας προκαλούν τα άτομα που χάθηκαν από τις ζωές μας ή χάθηκαν τα ίδια από τη ζωή. Θαρρώ πως είναι πολύ σκληρός ο πόνος που προκαλεί η απουσία τους αλλά και δυνατή η χαρά και η ζεστασιά των αναμνήσεών  τους όταν επιστρέφουν στα όνειρα και τις σκέψεις μας σαν γλυκές μελωδίες που μαλακώνουν τις καρδιές μας. Πάντα βρίσκονται εκεί όσο κι αν λείπουν, όσο κι αν ξεθωριάζουν, ποτέ δε χάνονται. Μία υπενθύμιση της ζωής που είχαμε μαζί τους. Ζωγραφίζουν σκηνικά και ξαναζωντανεύουν, μέχρι να σβήσουνε ξανά, μέχρι να τα ανακαλέσει πάλι το μυαλό."

Στείλτε και τα δικά σας σχόλια, τις δικές σας σκέψεις, για τα ποιήματα. 

8 σχόλια:

  1. Κύριε, πολύ ωραία η ανάρτησή σας και πολύ ενδιαφέρουσα, αλλά θα τολμήσω να διαφωνήσω με τον Αναγνωστάκη.
    Ναι, πράγματι, ακούγεται λίγο βαρύ και υπερβολικό, αλλά ευτυχώς ή δυστυχώς δεν είμαι σίγουρη για την άποψη πως τα μικρά παιδιά πρέπει να τα βομβαρδίζουμε με τη θλίψη της καθημερινότητας. Η παιδική ηλικία είναι μια περίοδος της ζωής, που πρέπει να χαρακτηρίζεται από ανεμελιά, όνειρα, χαρά και ελπίδα. Πώς λοιπόν είναι δυνατόν τα παιδιά να χαίρονται και να ονειρεύονται, όταν εμείς θα τα ξυπνήσουμε απότομα από τον γλυκό ύπνο και θα τα πετάξουμε στην τραχύτητα και την σκληρότητα της σημερινής εποχής;
    Κατά τη γνώμη μου, λοιπόν, τα παραμύθια πρέπει να αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι της παιδικής αθωότητας. Γιατί με αυτά, τα παιδιά μαθαίνουν να ταξιδεύουν, μαθαίνουν να ζουν διαφορετικά, μαθαίνουν να ελπίζουν σε ένα καλύτερο αύριο και αυτό το αύριο μαθαίνουν να προσπαθούν να το κάνουν σήμερα. Ποια από μας δεν μεγάλωσε θέλοντας κάποια στιγμή να παραστήσει έστω και για λίγο την πριγκίπισσα; Ή ποιος άντρας μεγαλώνοντας δεν είδε τον εαυτό του ως σωτήρα της αγαπημένης του; Τα παραμύθια δεν είναι απλώς ιστορίες, αλλά συνοδοιπόροι στη ζωή. Τα παραμύθια δεν μπορούν να θεωρηθούν πρωταγωνιστές της μιας στιγμής, ενώ αποτελούν μόνιμους συνοδούς της καθημερινότητας.
    Για αυτό λοιπόν, στέκομαι υπέρ των παραμυθιών και πιστεύω πως αυτά έχουν την ικανότητα να βοηθούν στη διαμόρφωση σωστών προσωπικοτήτων. Δεν λέω βέβαια πως δεν θα πρέπει να αποκαλύπτουμε στα παιδιά την αλήθεια, απλώς θεωρώ πως μια δόση φαντασίας δεν βλάπτει. Αν δεν ονειρευτούμε ως παιδιά, τότε πότε θα ονειρευτούμε;

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Πόσο ωραία τα γράφεις, Βασιλική!

      Προφανώς. Αυτή τη λειτουργία που αναφέρεις επιτελούν τα παραμύθια. Το λέει κι η λέξη τους - παραμυθία, παρηγοριά προσφέρουν, ανακουφίζοντας από τους πανταχού παρόντες φόβους, προσφέροντας κομμάτια ουτοπίας. Και για να υπάρχουν παντού και από πάντα, μπορούμε να φανταστούμε πόσο απαραίτητα είναι.

      Να υπερασπιστώ, όμως και λίγο τον αγαπημένο μου ποιητή: Το ποίημα αυτό, γραμμένο την εποχή της απριλιανής δικτατορίας, υπάγεται στη συλλογή "Στόχος". Και έχει κι αυτό στόχο την ίδια τη χούντα. Είναι η εποχή που η αλήθεια διαστρεβλώνεται, η υποκρισία, η αυθαιρεσία, οι κακοί λύκοι περισσεύουν και που γίνεται συστηματική και οργανωμένη απόπειρα να πέφτει στάχτη στα μάτια του κόσμου. Βασικές αλήθειες βαπτίζονται με άλλο όνομα, διακωμωδούνται, διασύρονται.( Μέχρι και η δικτατορία έχει βαπτιστεί δημοκρατία) Ο Αναγνωστάκης κραυγάζει:"Α! Φτάνει πια. Πρέπει να λέμε την αλήθεια στα παιδιά.", καταγγέλλοντας μια θλιβερή πραγματικότητα και εμψυχώνοντας τον κόσμο που τον διαβάζει.

      ( Είναι, νομίζω, από τις περιπτώσεις που το κοινωνικοπολιτικό πλαίσιο του ποιήματος επηρεάζει πολύ την οπτική γωνία της ανάγνωσής του)

      ΥΓ. Μιλώντας για παραμύθια: Διάβαζα ένα πολύ ωραίο, για ένα σαλιγκάρι που ανακάλυψε την αξία της βραδύτητας, το οποίο καλά θα ήταν να το αναρτήσουμε.

      Καλό μας σαββατοκύριακο - και καλή πρόβα :-)

      Διαγραφή
  2. Πολύ όμορφη η ανάρτηση, οφείλω να πω οτι δεν ξέρω και εγώ αν θα διαφωνήσω ή θα συμφωνήσω με τον Αναγνωστάκη, ακριβώς όπως είπε και η Βασιλική οτι αν δεν ακούσουν τα παιδιά παραμύθια σε εκείνη την ηλικία τότε πότε; Γιατί δεν ξέρω κατά πόσο ειναι "σωστό" να παρουσιάζεις την σκληρή πραγματικότητα σε ενα παιδί και να το "φορτώνεις" με το κακό που υπάρχει στον κόσμο αλλά απο την άλλη δεν πρέπει να μεγαλώνουν τα παιδιά σε μια ουτοπία πρέπει να γνωρίζουν (μέχρι ενός σημείου βέβαια) τι πρόκειται να αντιμετωπίσουν, γιατί ειναι αμέτρητες οι φορές που παρασυρόμενοι απο τα παραμύθια οι άνθρωποι πιστεύουν οτι θα αντιμετωπίσουν μια παρόμοια ζωή και τελικά αποδεικνύεται μια πλάνη! (Ναι έχω μια αναποφασιστηκότητα σχετικά με το αν συμφωνώ με τον Αναγνωστάκη ή οχι :-) )

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Ας πάρουμε την καλή πλευρά, Μαρία: Η αναποφασιστικότητα δείχνει άνθρωπο με κρίση, που επεξεργάζεται τα δεδομένα, αναλύει και εκτιμά την κάθε πτυχή ενός θέματος κλπκλπ. Η αναποφασιστικότητα, επίσης, αποφεύγει τα άκρα και τις ακρότητες. Πολλές φορές δηλώνει ευγένεια και εγκράτεια.

      Καλά, καλά, σταματάω, γιατί θα νομίζεις ότι σε δουλεύω:-)

      Πάντως, όπως έλεγα και στη Βασιλική, νομίζω πως ο Αναγνωστάκης είχε συγκεκριμένο "στόχο" - συνεκτιμώντας την ιστορικοπολιτική συγκυρία κατά την οποία γράφεται το ποίημα. Δεν έχω κμιά αμφιβολία ότι ο ποιητής θα διάβαζε παραμύθια στα παιδιά του :-)

      Διαγραφή
  3. Και μόνο αν διαβάζεις παραμύθια στα παιδιά σου, έχεις την δύναμη να μιλήσεις για την αλήθεια της ζωής.
    Συμφωνώ Διονύση μου με την άποψη σου, για το που απευθύνεται ο Αναγνωστάκης με το συγκεκριμένο ποίημα.
    Όσο για τον Καβάφη, είναι ο μοναδικός που λίγες γραμμές μπορεί να περιγράψει τόσο όμορφα τις καταστάσεις της ζωής.
    Οι φωνές, αυτό φωνάζουν.

    Υ.Σ Πέμπτη και Παρασκευή θα βρίσκομαι στην Αθήνα συνοδεύοντας τον Αλέξανδρο στην πρώτη του εκπαιδευτική εκδρομή. Θα χαρώ πολύ αν καταφέρουμε να τα πούμε από κοντά. emichos21@gmail.com στείλε μου το μειλ σου για λεπτομέρειες αν υπάρχει αυτή η δυνατότητα.

    Την αγάπη μου και την καλημέρα μου σε όλες και όλους τους "συμμαθητές" μου.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Kaλώς να μας ορίσετε!

      Θα φροντίσω να επικοινωνήσουμε και ελπίζω να τα πούμε από κοντά, ξενιτεμένε μας μαθητή.

      Καλό ταξίδι.

      Διαγραφή
  4. Τι όμορφα θέματα και τι ωραίες απαντήσεις!

    Ο Αναγνωστάκης έχει κάποιο δίκιο. Τα παιδιά πλάθουν έναν κόσμο φανταστικό, προστατευμένο μέσω των παραμυθιών που τους μαθαίνουμε, αυτές τις όχι και τόσο αθώες ιστοριούλες που κρύβουν τόσα νοήματα κι αργότερα μαθαίνουν τις αλήθειες και προσγειώνονται. Διάβασα κάπου μια φράση "Μαμά χτύπησα, όχι δεν έπεσα από τις σκάλες. Έπεσα από τα σύννεφα!"
    Ωστόσο, αυτό δεν είναι το γοητευτικό με την παιδική ηλικία; Τι κι αν χρειαστεί αργότερα να προσγειωθούμε τουλάχιστον θα έχουμε πετάξει πιο πριν μερικά χρόνια :)

    γλυκά χαιρετίσματα!!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Μιλούσα με μία μαθήτρια, Αλς. " Ωραία η ανάρτηση για τα παραμύθια", μου λέει. " Βρε, και γαιτί δε γράφεις κανένα σχόλιο;" της απαντάω.

      "Ε, σιγά, κύριε! Τι να πω; Και καλά είναι τα παραμύθια και καλά είναι να γνωρίζουμε τον πραγματικό κόσμο. Και τα δύο χρειάζονται." "Τότε;" ρωτάω. "Τότε κάθε πράγμα στον καιρό του κι ο κολιός τον Αύγουστο, όπως λέτε κι εσείς οι παλιοί"

      Σωστό, ε; ( Αυτό το "εσείς οι παλιοί", βέβαια, έτσουξε λιγάκι, αλλά μεγαλώσαμε πια, ας μην .. παραμυθιαζόμαστε:)

      Ευχαριστούμε, Αλς, φιλιά.

      Διαγραφή

γράψτε μας κάτι